Co wspólnego ma Sonora Sound Tube i terapia wibroakustyczna? Sonora to nie tylko muzyka. Instrument oryginalnie strojony jest do częstotliwości 64Hz. Ten niski basowy dźwięk emitowany przez Sonorę wprawia cały korpus instrumentu w rezonans, czyli drgania.
Zarówno tuba jak i ławka zbudowane są z drewna rezonansowego, które nie tłumi drgań i ułatwia ich rozprzestrzenianie się na kolejne elementy instrumentu, a nawet podłogę. Wibracja jest więc przenoszona także na ciało osoby znajdującej się wewnątrz. Drgają tkanki, mięśnie, układ kostny i płyny ustrojowe. Wibracja odczuwalna jest na poziomie fizjologicznym jako delikatny, przyjemny masaż. Taki sam masaż wibracyjny oferuje terapia wibroakustyczna.
Czym jest terapia wibroakustyczna
Terapia wibroakustyczna (VAT), której twórcą jest norweski pedagog i terapeuta Olav Skille, polega na wykorzystaniu wibracji dźwięku. Pacjent podczas sesji terapeutycznej, leży na specjalnie skonstruowanym przez Olava łóżku, które posiada wbudowane na całej długości głośniki. Odtwarzają one tony proste o sinusoidalnym przebiegu z zakresu częstotliwości od 30-120 Hz (przy czym za najbardziej korzystne uważa się tony z zakresu częstotliwości 40-80 Hz).[1] Tony te trafiają bezpośrednio w ciało człowieka i rozchodzą się po jego tkankach, mięśniach i kościach. Jednocześnie wibracjom tym towarzyszy odpowiednio dobrana muzyka relaksacyjna, której pacjent słucha przez słuchawki.
Terapia wpływa na fizjologię organizmu, poprzez obniżenie poziomu aktywności współczulnego układu nerwowego i poprawę krążenia krwi, dostarczenie większej ilości tlenu do różnych narządów i usprawnienie transportu szkodliwych substancji z komórek i przestrzeni międzykomórkowych. (…) Poprawa samopoczucia i osiągnięcie stanu relaksu są powszechnie zgłaszane jako pozytywne efekty terapeutyczne.[2]
Dźwięk wpływa na fizjologię i psychikę człowieka
Olav odnalazł pewne uniwersalne zależności w jego działaniu. Po pierwsze, zauważył, że wysokie tony powodują stres i rozdrażnienie, niskie zaś są przyjemniejsze i pomagają w osiągnięciu stanu relaksu oraz przynoszą ulgę w bólu. Druga zasada odnosi się do rytmu – im bardziej rytmiczna i szybsza muzyka, tym bardziej wpływa ona energetyzująco. Zatem muzyka o neutralnym rytmie i wolnym tempie będzie działała łagodząco. Trzecia zasada zakłada, że głośna muzyka sprzyja aktywacji, cicha zaś uspokojeniu.[3] Kierując się tą wiedzą, Olav połączył przyjemne wibracje prostych tonów o niskiej częstotliwości z muzyką relaksacyjną. Takie zestawienie czyni terapię wibroakustyczną dobrą zarówno dla ducha jak i ciała. W trakcie swojej praktyki Olav zauważył, że różne częstotliwości mogą działać na różne obszary ciała oraz różne partie mięśni – wyższe częstotliwości będą łatwiej wprawiały w drgania mięśnie o niższej masie, natomiast niższe częstotliwości odpowiednie będą dla mięśni o większej masie.
Terapia wibroakustyczna została pozytywnie zrecenzowana przez A. Pontvika, który zauważył, że zastosowanie nawet minimalnych drgań wywołuje wyciszający efekt zarówno na poziomie fizycznym jak i psychicznym, powodując zmniejszenie nadpobudliwości psychoruchowej. Zastosowanie wibracji odczuwalnej na poziomie ciała ułatwia również przestawienie świadomości pacjenta ze świata zewnętrznego na świat wewnętrzny.[4]
Obserwacje i zastosowanie terapii wibroakustycznej
W terapii wibroakustycznej dźwięk jest odbierany zarówno jako wibracja w rozumieniu fizjologicznym, jaki i wrażenie psychologiczne. Niewątpliwie muzyka i wibracja odgrywają równie ważną rolę w uzyskaniu stanu relaksu i wzajemnie się uzupełniają. Niemniej jednak wprowadzenie wibracji do terapii pozwala na uzyskanie dodatkowych korzyści fizjologicznych, przez co może być z powodzeniem zastosowana także jako dziedzina fizjoterapii. Na podstawie obserwacji z około 40 000 godzin terapii wibroakustycznej, Skille opisał działanie wibracji jako korzystne w leczeniu między innymi dolegliwości związanych z: autyzmem, migreną, skurczami mięśni, porażeniem mózgowym,[5] astmą, bólem stawów i mięśni, niedoborami krążenia i stwardnieniem rozsianym.[6] Jednakże autor wskazuje, że terapia nie jest w stanie uleczyć choroby, a jedynie złagodzić jej nieprzyjemne objawy.[7]
Dla różnych dolegliwości zalecana jest różna długość sesji, od 10-45 minut, przy czym mogą być one poprzedzone krótkim wprowadzeniem w stan relaksu. Do tej pory nie zgłoszono żadnych przypadków negatywnego lub szkodliwego wpływu terapii wibroakustycznej, a działania niepożądane obserwowane przez pacjentów to niewielka senność, zawroty głowy lub nudności. Niemniej jednak przeciwwskazaniem do zastosowania VAT mogą być ostre stany zapalne, poważne krwawienia zewnętrzne lub wewnętrzne oraz ciężka choroba serca, czy rozrusznik serca.[8]
Naukowcy o terapii wibroakustycznej
Wartościowe streszczenie prób naukowego wyjaśnienia skuteczności tej metody można odnaleźć w artykule C. Boyd-Brewer’a i R. McCaffrey’a pt.: Viboacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, w którym autorzy wskazują, że:[9]
Model koncepcyjny muzyki i wibracji muzycznych w celu łagodzenia bólu wyjaśnia to jako podejście dwuczęściowe: angażowanie procesów psychologicznych (słuchanie muzyki) wraz z procesami fizjologicznymi (przezskórna wibracja muzyczna) aktywuje przeciwbólową aktywność neuronalną, jak również przeciwbólową aktywność aferentną. W połączeniu, te dwie składowe również integrują somatyczne i słuchowe aktywności neuronowe, które mogą zapewnić synergistyczne mechanizmy w ośrodkowym układzie nerwowym.[10] Obecnie żadne pojedyncze wyjaśnienie nie może wykazać pozytywnych efektów stosowania muzyki wibroakustycznej w praktykach zdrowotnych. Rozważając, jak i dlaczego działa terapia wibroakustyczna, ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że skuteczność może pochodzić zarówno z stymulacji fizycznej, jak i psychicznej. Może się zdarzyć, że synergia tych dwojga, połączenie umysł-ciało, sprawi, że jego metodologia odniesie sukces w relaksacji i odczuwaniu bólu. Trzy możliwe wyjaśnienia pozytywnych efektów wibroakustyki są następujące:
- Sesje muzyki wibroakustycznej wywołują reakcję relaksacyjną z korzyściami dla zmniejszenia bólu i objawów, a także napięcia, zmęczenia, bólu głowy, nudności i depresji.[11]
- Stymulacja ciałka Paciniego w częstotliwościach od 60 Hz do 600 Hz tworzy neuronalne hamowanie bólu. (Kris Chesky, dyrektor ds. Edukacji i badań w Texas Center for Music and Medicine na University of North Texas, stwierdził, że częstotliwości wibroakustyczne od 60 Hz do 600 Hz zapewniają optymalną ulgę w bólu przy określonych amplitudach. Wiadomo, że częstotliwości te stymulowały ciałka Paciniego, zakończeń nerwowych rozmieszczonych w skórze, które pośredniczą w odczuciach, w tym bólu, ucisku i swędzeniu.) [12]
- Wibracja może wspomagać mechanizmy oczyszczania komórek z możliwym pozytywnym wpływem na zdrowie i chorobę. [13]
Terapia wibroakustyczna a muzykoterapia
Istniały dyskusje na temat przynależności terapii wibroakustycznej do dziedziny muzykoterapii, które dziś wydają się być nadal aktualne. Powstaje bowiem pytanie czy terapia ta bliższa jest medycynie, czy muzykoterapii w jej tradycyjnym rozumieniu.
Terapia wibroakustyczna jest skoncentrowana głównie na leczeniu pacjentów z dolegliwościami fizycznymi. A ponieważ sposoby zastosowania terapii różnią się od „tradycyjnej” muzykoterapii tym, że do przesłania nośnika terapeutycznego niezbędny jest specjalny sprzęt, niektórzy muzykoterapeuci mogą zastanawiać się, czy terapia VA jest w rzeczywistości formą muzykoterapii. Na przykład znajdujemy doniesienia, że pod wpływem muzyki identyfikowane są zmiany w układzie wegetatywnym, ale niewiele jest eksperymentów, w których te zmiany w funkcjonowaniu układu wegetatywnego były specyficznymi celami procesu muzykoterapii. I chociaż można powiedzieć, że „tradycyjne” zastosowanie metod muzykoterapii wpływa na układ wegetatywny, nasze raporty z badań prowadzonych w tym konkretnym obszarze są częściowo sprzeczne, częściowo niejasne, a liczba pacjentów jest zbyt mała, aby była statystycznie istotna. W terapii wibroakustycznej dążymy bezpośrednio do tych zmian z nadzieją, że zostaną one utrzymane przez pewien okres czasu i że skutki zmian będą pozytywne dla pacjenta. [14]
30 lat później…
Autor dodaje, że większość ówczesnych publikacji dotyczących wpływu VAT na parametry fizyczne była pracami teoretycznymi na poziomie akademickim. Niemniej jednak dziś, około 30 lat od powstania metody, zostało przeprowadzonych sporo badań potwierdzających jej działanie, a środowisko medyczne i terapeutyczne z powodzeniem używa jej w celu poprawy nie tylko kondycji fizycznej pacjentów, ale także psychicznej. Efekty badań przytoczone zaledwie w jednym artykule dotyczącym wibroterapii opublikowanego w Holistic Nursing Practice May/June 2004 pokazują, że grupy pacjentów z różnymi dolegliwościami poddane terapii wibroakustycznej z muzyką relaksacyjną osiągały znacznie wyższe parametry przy ocenie samopoczucia i poziomu redukcji bólu czy stresu, niż grupy kontrolne, które poddawane były tylko terapii muzyką relaksacyjną.[15] Sama wibroterapia jako dziedzina fizjoterapii jest od 2018 roku prowadzona również w Polsce. Badania na temat wpływu wibracji na fizjologię człowieka prowadzone są obecnie na Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie. [16]
Podsumowanie
Bazując na wiedzy i doświadczeniu uzyskanych z najnowszych badań przeprowadzonych w zakresie wpływu terapii wibroakustycznej na odczuwanie stresu, bólu i lęku można przypuszczać, że wibracja instrumentu Sonora Sound Tube w połączeniu z relaksującą muzyką może mieć korzystny wpływ na poprawę parametrów w tych obszarach. Teorie opracowane przez Olava Skille w latach 90-tych o wpływie wibracji na procesy wegetatywne i samopoczucie człowieka mogą mieć zatem odniesienie także w terapii instrumentem Sonora Sound Tube.
PRZYPISY I BIBLIOGRAFIA:
[1] Zob. O. Skille, Manual of Vibroacoustic Therapy, 1991, [w:] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Viboacoustic Sound Therapy Iproves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 112.[2] O. Skille, Vibroacustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 62, tłum. własne.
[3] O. Skille, Vibroacustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 63.
[4] Zob. O. Skille, Vibroacoustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 64.
[5] Zob. C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 112.
[6] Zob. O. Skille, Vibroacoustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 66-69.
[7] Zob. O. Skille, Vibroacoustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 69.
[8] Zob. C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 116.
[9] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 112-113, tłum. własne.
[10] K.S. Chesky, D.E. Michel, G. Kondraske, Developing methods and techniques for scientific and medical application of music vibration, [w:] R. Spintge, R. Dron,eds. Music Medicine, Vol. 2. St. Louis: MMB Music; 1991:227-241 [za:] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 112.
[11] G. Patrick, The effects of vibroacoustic music on symptom reduction: inducting the relaxation response trough good vibrations, [w:] IEEE Eng Med Biol. March/April 1999:97-100, [za:] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 113.
[12] K.S. Chesky, D.E. Michel, G. Kondraske, Developing methods and techniques for scientific and medical application of music vibration, [w:] R. Spintge, R. Dron,eds. Music Medicine, Vol. 2. St. Louis: MMB Music; 1991:227-241 [za:] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 113, tłum. własne.
[13] O. Skille, The effect of music, vocalization and vibration on brain and muscle tissue: studies in vibroacoustic therapy. [w:] T. Wigram, B. Saperston, R. West, eds. The Art and Science of Music Therapy: A Handbook. Amsterdam: Hardwood Academic Press; 1999:245-291 [za:] C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 113.
[14] O. Skille, Vibroacoustic Therapy [w:] Music Therapy, 1989, Vol. 8, No. 1. s 65, tłum. własne.
[15] Zob. C. Boyd-Brewer i R. McCaffrey, Vibroacoustic Sound Therapy Improves Pain Management and More, [w:] Holistic Nursing Practice, May/June, 2004, s. 114-115.
[16] Źródło internetowe: https://www.wibroterapia.com/series/naukowcy-o-wibroterapii/